Vrouwen in de knel - Een onderzoek naar knelpunten in de vrouwenopvang

Doel- en vraagstelling onderzoek

Het doel van dit onderzoek is in kaart te brengen welke knelpunten vrouwen ervaren in de toegang tot, het verblijf in en de uitstroom uit de vrouwenopvang. Daarbij richten de onderzoekers zich vooral op de veelheid aan (met name financiële) regelingen waarmee vrouwen in de vrouwenopvang te maken krijgen. In hoeverre sluit de uitvoeringspraktijk van wet- en regelgeving rond sociale en financiële voorzieningen aan op het dagelijks leven van vrouwen in de vrouwenopvang en wat mogen zij van de overheid verwachten?

De Nationale Ombudsman constateert verschillende knelpunten bij aanmelding, tijdens en na de opvang.

Schulden

Uit het onderzoek blijkt dat het voor vrouwen in de vrouwenopvang bijna onmogelijk is zelfstandig hun weg te vinden in alle regelingen. Zo is het regelen van een eigen inkomen voor de vrouwen complex, het duurt lang en veroorzaakt administratieve rompslomp. De ingewikkelde inkomensregelingen zijn zonder professionele ondersteuning niet te organiseren. Schulden nemen tijdens de opvang vaak verder toe, maar voor schuldhulpverlening komen de vrouwen vaak niet in aanmerking. Er wordt geen onafhankelijke cliëntondersteuning ingezet om de vrouwen te helpen.
Wanneer de vrouwen uitstromen uit de opvang, is het moeilijk om (een urgentieverklaring voor) een huurwoning te krijgen als er schulden zijn.

Oplossingsrichtingen en aanbevelingen

De Nationale ombudsman doet een beroep op VWS en gemeenten voor verbetering. Zo pleiten de onderzoekers voor meer inzet op (structureel) overleg tussen gemeenten en vrouwenopvanglocaties over de wijze van uitvoering van alle regelingen. Deskundigheidsbevordering op het gebied van de specifieke (financiële) regelingen, waarmee vrouwen in de vrouwenopvang te maken hebben, is nodig. Verder bevelen zij het actief inzetten aan van onafhankelijke cliëntenondersteuning. Voorts dient de schuldhulpverlening voor deze groep vrouwen zo snel mogelijk in de opvang op gang te komen. Ook dienen alle gemeenten standaard een beschikking af te geven. Tot slot kan een goede samenwerking tussen de verschillende gemeenten en ketenpartners leiden tot het sneller regelen van sociale en financiële voorzieningen, en dat uitstromen naar een gemeente in een andere regio gemakkelijker wordt.

Rol voor VWS en voor gemeenteraden

De Ombudsman beveelt aan dat de minister van VWS de regie neemt om bovengenoemde knelpunten te verhelpen. Ook adviseert hij gemeenteraden een actieve rol in te nemen door zich te laten informeren door het college van B&W hoe het er in hun gemeente voor staat en welke stappen worden gezet naar aanleiding van dit rapport.