Achterlating en huwelijksdwang: juridische mogelijkheden
Het aantal meldingen van huwelijksdwang en achterlating van minderjarigen in het buitenland neemt de laatste jaren toe. Hoe kan de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) kinderen hiertegen beschermen? Rieke Gremmen, jurist bij de RvdK, heeft een artikel geschreven voor het juridisch vaktijdschrift FJR (Familie-en Jeugdrecht) over de juridische mogelijkheden en de rol van de Raad voor de Kinderbescherming in de aanpak tegen huwelijksdwang en achterlating.
Definitie
In geval van achterlating mag een minderjarige met een Nederlandse nationaliteit of een geldige verblijfsvergunning, na bijvoorbeeld een vakantie in het buitenland niet meer terugkeren naar Nederland van zijn of haar ouders. De minderjarige wordt achtergelaten bij familie, een potentiële huwelijkspartner, kostschool of soms zelfs op straat zonder onderdak. Van huwelijksdwang is sprake als de minderjarige door de ouders of etnische gemeenschap onder grote druk wordt gezet om te trouwen.
Er zijn verschillende redenen voor achterlating en huwelijksdwang, zoals tradities, verwestering, schending van familie-eer of financiële redenen. Ouders zijn vaak niet bewust van de traumatische gevolgen die achterlating of huwelijksdwang voor een kind hebben. Omdat het gepaard gaat met sociale en psychische druk en/of fysiek geweld, is het een vorm van kindermishandeling en huiselijk geweld.
Samenwerking met ketenpartners
Het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating (LKHA), een kennis- en expertisecentrum voor professionals dat slachtoffers van huwelijksdwang en achterlating helpt terug te keren naar Nederland, meldt bij de RvdK als er sprake is van achterlating of huwelijksdwang. De Rvdk verzoekt dan een voorlopige voogdij maatregel bij de rechter, zodat een vervangend reisdocument aangevraagd kan worden en de minderjarige kan terugkeren. De uitvoering hiervan is complex en vraagt om maatwerk. Een nauwe samenwerking tussen de ketenpartners RvdK, LKHA, en onder andere het Ministerie van Buitenlandse zaken, de politie, Veilig Thuis en het Landelijk Expertise Centrum Eergerelateerd Geweld is hierbij essentieel.
Actieplan Schadelijke praktijken
Begin 2020 zijn de ministeries van VWS en JenV met het actieplan ‘Schadelijke praktijken’ gekomen. Dit actieplan is een uitwerking van het programma ‘Geweld hoort nergens thuis’ en omvat onder andere een voorlichtingscampagne gericht op de risicogroepen, één landelijk expertisecentrum voor (potentiële) slachtoffersen het versterken van signalering door professionals op vliegvelden om potentiële slachtoffers te beschermen. Daarnaast wordt bekeken hoe een in het buitenland gesloten kindhuwelijk niet meer in Nederland kan worden erkend, dus ook niet als de betrokkenen inmiddels meerderjarig zijn.