AWARE

Als het slachtoffer bedreigd of lastiggevallen wordt, kan deze met één druk op de knop een melding doen. Vervolgens worden verschillende instanties ingeschakeld, waaronder de politie, justitie, reclassering en hulpverlening.

In evaluatieonderzoeken geven slachtoffers aan ze zich met een aansluiting op AWARE veiliger voelen, dat het hen rust geeft en dat hun bewegingsvrijheid groter wordt. Effectonderzoek toont aan dat geen van de deelnemers gedurende de aansluiting is mishandeld door de (ex-)partner en dat het sociaal isolement van de slachtoffers wordt doorbroken.

1. Beschrijving methode

Doel
AWARE heeft als doel veiligheid te bieden aan slachtoffers van stalking (vrouwen en kinderen) die blootstaan aan systematische fysieke of mentale bedreigingen.

Subdoelen:

• Feitelijk uitgeoefende stalking is gestopt.
• Veiligheidsbeleving van vrouwen is zodanig versterkt dat zij in staat zijn om persoonlijk en sociaal voldoende te functioneren.
• Zelfvertrouwen van vrouwen is zodanig versterkt dat zij in staat zijn om voor zichzelf op te komen, grenzen te stellen in relaties en besluiten te nemen.
• Het sociale netwerk is versterkt door het mobiliseren van personen met een positieve invloed.
• Indien nodig is bewijsmateriaal ter ondersteuning van de strafvervolging van de pleger verzameld.
• Indien nodig is hulpverlening aan de vrouw en kinderen op gang gekomen.

Doelgroep
Abused Women’s Active Response Emergency (AWARE) is er voor slachtoffers van stalking die systematisch te maken hebben met fysieke of mentale bedreigingen .

Uitvoerende organisaties
AWARE wordt inmiddels overal in Nederland gebruikt. Op basis van gegevens van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) uit 2011 blijkt dat 85% van de centrumgemeenten gebruik maakt van AWARE. In 2010 was dat volgens een onderzoek van de Nederlandse Omroep Stichting (NOS) in 60% van de gemeenten het geval (NOS, 2010).

Organisaties die AWARE kunnen uitvoeren, zijn samenwerkingsverbanden tussen gemeente, politie, vrouwenopvang, Openbaar Ministerie (OM), reclassering en maatschappelijke dienstverlening; bijvoorbeeld in een Veiligheidshuis: een samenwerkingsverband van partners uit de bestuurlijke, straf-, civiele en zorgketen. Het initiatief om AWARE te starten kan komen van alle bovengenoemde organisaties. Zij kunnen de urgentie onder de aandacht brengen en draagvlak creëren bij gemeente en samenwerkingspartners.

AWARE kan pas van start gaan wanneer de gemeente bereid is te financieren. De gemeente beslist uiteindelijk, zij financiert tenslotte de aanpak AWARE en vervult de rol van opdrachtgever.

2. Samenvatting werkzame elementen

• Afname van de feitelijk uitgeoefende belaging door de dader door het alarmsysteem en de onmiddellijke actie van de politie.
• Toename van het veiligheidsgevoel van slachtoffers door de aanwezigheid van het systeem en de wetenschap dat de politie onmiddellijk in actie komt.
• De sluitende aanpak in de ketensamenwerking en de directe communicatie tussen hulpverlening en politie bevorderen een effectieve aanpak en de strafvervolging van de dader.
• Krachtgerichte hulpverleningsgesprekken die aansluiten op de situatie inclusief stalkingincidenten, versterken zelfvertrouwen en handelingsvaardigheden van cliënten.
• Casemanagement in combinatie met optreden van de AWARE keten ondersteunt de strafrechtelijke vervolging van de daders.
• Het erkennen van slachtoffers in hun recht op speciale bescherming.
• Voorbereiding op een leven zonder alarmsysteem.

3. Beoordeling

De interventie AWARE is in oktober 2015 door een onafhankelijk panel beoordeeld als Goed Beschreven. De beoordelaars waarderen het goed uitgewerkte draaiboek en heldere handreiking. De interventie heeft veel aandacht voor het versterken van de persoonlijke vaardigheden van de doelgroep om herhaling van slachtofferschap te voorkomen. De snelheid van handelen en de duidelijke samenwerkingsafspraken worden eveneens als sterke punten van de interventie genoemd.

4. Onderzoek

Er zijn twee evaluatieonderzoeken gedaan naar praktijkervaringen met de aanpak AWARE. Hieruit blijkt dat slachtoffers zich erkend voelen in de ernst van het probleem en de politie werkelijk sneller optreedt. De aanpak van de pleger is minder sterk ontwikkeld en kan verbeterd worden door het actief betrekken van reclassering en OM in een ketenoverleg. Vrouwen hebben baat bij de aanpak: het geeft hen rust, het gevoel van veiligheid neemt toe en daarmee ook de bewegingsvrijheid. Er ontstaat ruimte om de ervaringen te verwerken en weer te denken aan een nieuwe toekomst.

Als succesfactoren worden genoemd:

• Communicatie tussen hulpverlening en politie.
• Betrokkenheid en deskundigheid van hulpverleners.

Als verbeterpunten worden genoemd:

• Verbetering van het AWARE apparaat.
• De handelswijze van de politie.

Uit veranderingsonderzoeken (Korteweide, 2004; Scholte, 2008) blijkt dat AWARE de volgende effecten heeft.

• Herhaald slachtofferschap wordt voorkomen: geen van de deelnemers is gedurende de aansluiting mishandeld door de (ex-) partner.
• Vrouwen voelen zich met een aansluiting op AWARE veiliger: zowel de angst om zelf slachtoffer te worden als de angst dat anderen slachtoffer zullen worden (kinderen en andere familie) nemen af; ook ont-wijkende voorzorgsmaatregelen, zoals niet naar buiten gaan en bepaalde plekken mijden, nemen af.
• Isolement wordt doorbroken, vrouwen hebben een toenemend vertrouwen in de omgeving en zoeken daar steun, bijvoorbeeld door afspraken met de buren en de school te maken.

5. Ontwikkelaar

Stichting Arosa
Heemraadssingel 82
3021 DE Rotterdam
info@arosa-zhz.nl
Contactpersoon: Magda Vogelezang
Telefoon: 010 476 90 44
m.vogelezang@arosa-zhz.nl