Oranje Huis

Uit twee procesevaluaties komt naar voren dat medewerkers de interventie uitvoerbaar vinden en achter de systeemgerichte aanpak staan. Ook cliënten geven aan zich ook in de open setting veilig te voelen. Zij zijn zeer tevreden met de scheiding tussen hulpverlening en verblijf.

1. Beschrijving methode

Doel

Het hoofddoel van de Oranje Huis-aanpak is het stoppen van het huiselijk geweld in het gezin en het creëren van de juiste omstandigheden om te werken aan:

• het vergroten van veiligheid
• het duurzaam stoppen van geweld
• herstel op fysiek, psychisch en psychosociaal vlak.

Doelgroep

De Oranje Huis-aanpak richt zich op gezinnen met uiteenlopende etnische, culturele en maatschappelijke achtergronden, die te maken hebben met huiselijk geweld en hiervoor een beroep doen op de vrouwenopvang.

Aanpak

De Oranje Huis-aanpak combineert (tijdelijke) opvang van slachtoffers van huiselijk geweld en hun kinderen in een open doch veilige setting met systeemgerichte hulp aan het hele gezin. Het hulptraject bestaat uit een intake (inclusief risicotaxatie), crisisopvang, vervolgopvang en afronding. De aanpak omvat individuele en gezamenlijke gesprekken met cliënten, kinderen, hun partners en/of andere leden van het sociaal netwerk, aangevuld met groepswerk. Kern van de aanpak is het in kaart brengen van de situatie, het stapsgewijs vergroten van de veiligheid en het versterken van de regie van cliënten. Hiertoe wordt een gezinstaxatie gemaakt en wordt er gewerkt aan veiligheidsplannen. De voortgang in het hulptraject wordt vastgelegd in het gezinsactieplan: welke veranderingen wensen gezinsleden individueel en gezamenlijk, welke acties zijn nodig om voor iedereen veiligheid te creëren, het geweld duurzaam te stoppen en herstel mogelijk te maken?

Uitvoerende organisaties

De interventie wordt uitgevoerd door organisaties voor (vrouwen-) opvang die eerste hulp en advies, crisis- en vervolgopvang gericht op het doorbreken en duurzaam stoppen van huiselijk geweld in samenhang aanbieden. Blijf Groep, organisatie voor hulpverlening en opvang bij huiselijk geweld in Noord-Holland en Flevoland, voert de aanpak uit op al haar locaties.

2. Samenvatting werkzame elementen

• Veiligheid staat centraal en vormt de rode draad in de aanpak: het benoemen van verschillende ver-antwoordelijkheden (voor gebruik van geweld, voor de eigen veiligheid en gezamenlijke verantwoorde-lijkheid voor de veiligheid van kinderen) en het benadrukken van het dynamische karakter van veilig-heid doen recht aan de door cliënten ervaren complexiteit.
• Risico-screening en veiligheidsplannen ondersteunen het proces en geven richting aan het hulptra-ject.
• Gezinstaxatie: analyse van alle factoren die bijdragen aan het ontstaan en voortduren van (patronen van) geweld in het gezin en hun veranderwensen vormen de basis voor verandering en het gericht werken aan door cliënten zelf geformuleerde doelen.
• Versterken van de eigen regie van cliënten: dit komt zowel methodisch als in de inrichting van het pand tot uitdrukking.
• Systeemgerichte aanpak
  - inzetten op herstel van verbondenheid door bewust maken en actief inschakelen van hulpbronnen en sociale steunsystemen
  - onderscheid tussen ouder- en partnerrol en hierop gebaseerde gesprekken en andere activiteiten
  - vergroten van de veerkracht van individu en systeem door te werken aan de overtuigingen, organisatiepatronen en communicatiepatronen in het gezin.
• Aandacht voor de gevolgen van huiselijk geweld op het ouderschap: ondersteuning van ouders en versterking van ouderschapsvaardigheden.
• De aanpak combineert verschillende activiteiten (diversiteit aan gesprekken, tijdelijke opvang en inzet groepsaanbod) die in samenhang met elkaar over een vastgestelde periode bijdragen aan het hoofddoel.

3. Onderzoek

Uit twee procesevaluaties naar praktijkervaringen (Lünnemann, Smit & Drost, 2010; Mommers, 2015) komt naar voren dat medewerkers die met deze aanpak werken de interventie uitvoerbaar vinden en achter de systeemgerichte aanpak staan. Cliënten zijn over het algemeen tevreden over de systeemgerichte Oranje Huis-aanpak en geven aan zich ook in de open setting veilig te voelen. Zij zijn (zeer) tevreden met de scheiding tussen hulpverlening en verblijf.

Het Verwey-Jonker Instituut voert tot 2020 een langjarig onderzoek uit naar de effecten van deze hulpverlening. Van de eerste resultaten is in 2018 een factsheetverschenen.

4. Ontwikkelaar

Blijf Groep
Postbus 2938
1000 CX Amsterdam
Telefoon: 020 521 01 50
E-mail: info@blijfgroep.nl
Essa Reijmers, adviseur Innovatie en Ontwikkeling
E-mail: e.reijmers@blijfgroep.nl
Simone Geutjes, teamcoach
E-mail: s.geutjes@blijfgroep.nl

Praktijkvoorbeeld

Nancy (34) en Dennis (33) wonen met hun tweeling Wesley en Stefanie (9) in een eengezinswoning. De eerste jaren van hun huwelijk verliepen prettig, maar de situatie veranderde na de geboorte van hun tweeling. Nancy stopte met werken en had het druk met twee baby’s. Dennis ging meer werken en was steeds minder thuis. Als hij thuiskwam van het werk, was Nancy vaak te moe om te praten. Toen de kinderen vijf waren, ontdekte Nancy dat Dennis een relatie had. Het werd uitgepraat, maar Nancy vertrouwde Dennis niet meer. Er was vaker ruzie. Dennis voelde zich schuldig, maar werd het ook zat om voortdurend verantwoording af te leggen. Hij ergerde zich aan Nancy. De kinderen vroegen veel tijd en met elkaar praten lukte niet. Ruzies liepen uit op fysiek geweld. Als Dennis woedend werd, kon hij zich niet beheersen en draaide door. Het geweld werd met ieder conflict heviger. Vier keer is Nancy met de kinderen naar haar ouders gegaan en elke keer ging ze terug. Na de laatste keer heeft haar moeder gezegd dat Nancy niet meer op hun hulp hoeft te rekenen. Een gesprek waarin de school zorgen uit over Wesley, maakt dat Nancy contact zoekt met het Steunpunt Huiselijk Geweld in het Oranje Huis. Na weer een fysieke confrontatie hakt ze de knoop door en vertrekt met de kinderen naar het Oranje Huis. De kinderen reageren verschillend. Wesley is boos op Nancy en scheldt haar uit. Stefanie reageert niet. Bij het Oranje Huis worden ze opgevangen door een gastvrouw die hen op hun gemak stelt. Ze krijgen een eigen woonunit en de gastvrouw vertelt hoe ze haar kunnen bereiken. Nancy en de kinderen leren met behulp van tips de weg in het gebouw en de buurt kennen. Ze hebben ieder een kennismakingsgesprek met hun gezinshulpverlener gehad. De gezinshulpverlener heeft met Dennis gebeld. Nancy had hem daar op voorbereid. Zij heeft hem de avond van haar vertrek zelf opgebeld en verteld waar ze was en waarom. Dennis zei niet te weten of hij aan de hulpverlening mee wilde werken. De gezinshulpverlener heeft hem overtuigd. De kinderen zijn naar de kinderopvang van het Oranje Huis geweest en hebben daar lekker gespeeld. Na de eerste dag gaan de kinderen weer naar school, drinken iets met Nancy en gaan naar de kinderopvang. Ze doen mee met de kinderactiviteiten. Nancy heeft gesprekken met haar gezinshulpverlener en twijfelt of ze met Dennis verder wil. Ze durft nog geen contact met haar ouders op te nemen. ’s Avonds is ze alleen en piekert. Als ze overstuur door het huis zwerft, wordt ze door de gastvrouw opgevangen. Ze praten samen, onder andere over haar familie. De dag erna zoekt Nancy contact met haar moeder. De kinderen bellen hun vader regelmatig en hebben hem ook een keer gezien. Gedurende het verblijf vinden wekelijks individuele gesprekken plaats met Nancy en Dennis, zijn er een aantal partner- en ouderschapsgesprekken met beide samen en enkele gezinsgesprekken waarbij ook de kinderen aanwezig zijn. Dennis en Nancy hebben besloten om het nog een keer samen te proberen. In het gezinsactieplan hebben ze afspraken gemaakt voor de komende tijd. De eerste weken komt Dennis alleen in de weekenden thuis, zodat ze allemaal kunnen wennen. Er zijn afspraken gemaakt over verdere hulp. Dennis is gestart met hulpverlening bij De Waag, een groep waar hij kan leren zijn woede onder controle te krijgen. Nancy heeft gesprekken bij de ggz. Stefanie en Wesley weten dat er een plan is gemaakt. Zij gaan meedoen aan een groep voor kinderen die huiselijk geweld hebben meegemaakt. Iedere maand gaan de kinderen een weekend bij oma logeren en gaan Nancy en Dennis samen iets doen. Beide weten dat ze contact op kunnen nemen met de hulpverlening van het Oranje Huis als ze er samen niet meer uitkomen. Dat geeft voor nu een veilig gevoel (Reijmers e.a., 2011, p. 63-66).